Bu gün
müəllimlər qarşısında yeni pedaqoji texnologiyalara yiyələnmək kimi ciddi
vəzifələr durur. Pedaqoji texnologiyalar çoxdur və onların hamısının öz məqsədi
və istiqaməti vardır. Təhsil islahatının əsas məqsədlərindən biri ənənəvi yaddaş
məktəbini təfəkkür məktəbinə çevirməkdir. Təfəkkür isə konstruktivizm
nəzəriyyəsinə əsaslanır. Bu nəzəriyyəyə görə, sinifdə müəllim yox, şağird əsas
götürülür. Konstruktor sözü özü də yaradıcı öyrənmə mənasını verir. Nəzəriyyə
şüurla bağlı olan psixologiyadan, təhsilə dair təqdiqatlardan, nevroloğiya
elmindən qidalanır. Təhsilə fərdi yanaşmanı üstün tutur. Konstruktivizm
nəzəriyyəsinin əsaslandığı sosial və
koqnitiv (idraka əsaslanan) fərziyyələr öyrənmədə mühüm rol oynayır və öyrənmə
nəzəriyyəsi kimi qəbul olunub. Riyaziyyat əqlin inkişafında mühüm rol
oynadığından beynin məşqidir və bu nəzəriyyədə özünü doğruldur. Mövzunu anlayıb
başa düşmək, onu biliyə çevirərək tapşırıqları həll etmək üçün güclü təsəvvürə
malik olmaq, xəyalında canlandırdığın obyekt haqqında mühakimə yürütmək,
faktları dəqiqləşdirib mövzuya tətbiq etmək lazımdır. Bu isə konstruktiv
nəzəriyyəsinin əsaslandığı konqnitiv (idraka əsaslanan) nəzəriyyənin, öyrənmək, qabaqcadan xəbər vermək, araşdırmaq,
yaratmaq, təhlil etmək kimi prinsipləridir. Riyaziyyat fənni öz daxilində
idraka əsaslanan elmdir, onun özülü qədimdən
yaradıcılıq üzərində qurulub . Bu gün Azərbaycan təhsilində aparılan islahatlarda
müəllim şagird yaradıcılığına böyük önəm verir. Müəllim öz dərsinə yaradıcı
yanaşarsa, sözsüz ki şagirdlər də sinifdə müəllimin bu yanaşmasına yaradıcı
cavab verəcəklər. Buna misal 6 sinifdə konstruktiv təlimlə apardığım "Ən böyük ortaq bölən” mövzusündakı dərsi göstərmək olar. Konstruktiv təlim texnologiyası özundə interaktiv
texnologiyanı da ehtiva etdiyi üçün burada fərdi yaradıcılıq ictimailəşərək
genişlənir və daha da dərin çalarlar yaradır. Dərsin məqsədi: şagirdlərin "ortaq bölən”
haqqındakı biliklərini ortalığa çıxartmaq və onları zənginləşdirərək yeni biliyə
çevirmək; şagirdlərin komandalarda qarşılıqlı fəaliyyətlərini inkişaf etdirmək. Konstruktiv təlimdə dərs iki hissədən ibarətdir. Dərsin
birinci hissəsi axtarış elementi ilə başlayır. Dərsin bu hissəsində qarşıya
qoyduğum məqsəd: şagirdlərin bölən haqqında biliklərini ortalığa çıxartmaq və
yeni mövzünün bilik sistemində yerini taparaq onu sistem çərçivəsində inkişaf
etdilməsi üçün şərait yaratmaqdır. Öncədən dərsin dizaynını cəkərək hansı sualları, və
tapşırıqları verəcəyimi müəyyən
etmiışdim. Sinif 4 nəfərdən ibarət komandalara bölünəndən sonra komandaların
gapalı və acıg müzakirə strukturunda işləyəcəyini bildirdim. Dərsin birinci hissəsi axtarış elementi ilə
başlayır. Dərsin bu hissəsində qarşıya
qoyduğum məqsəd, şagirdlərin bölən haqqında biliklərini ortaya çıxartmaq və
onları inkişaf etdirmək idi. İlk sualım belə oldu. Ardı təqdimatda:
|